Ο γαύρος είναι ένα μικρό ψάρι με μήκος 15 έως 20 εκατοστά, που ζει στις ευρωπαϊκές θάλασσες. Το επίσημο όνομά του είναι “εγγραυλίς η εγκρασίχολος” (engraulis encrasicholus) και ανήκει στην οικογένεια εγγραυλίδες (engraulidae). Η λέξη κατά τον Μπαμπινιώτη προέρχεται από το αρχαίο γραύρος, που μετά από διάφορες λεξιλογικές περιπέτειες έδωσε το μεσαιωνικό έγγραυλος (σαρδέλα). Ο Κριαράς δέχεται πως η ελληνιστική εγγραυλίς έδωσε το μεσαιωνικό γραύλος (σχετικό και το εγγραυλοπαστοφάγος – αυτός που τρώει παστούς εγγραύλους. Η δε λέξη γαύρος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει τον υπερήφανο, τον αλαζόνα.
Η ράχη και τα πλευρά του γαύρου, είναι πρασινογάλαζα, ενώ η κοιλιά του είναι λευκή προς ασημί και γυαλιστερή. Το σώμα του είναι στενόμακρο, το ρύγχος του μακρύ και το πάνω σαγόνι εξέχει. Το στόμα του φθάνει μέχρι πίσω από τα μάτια και λοξεύει προς τα κάτω. Τα δόντια του είναι μικρά και μυτερά. Έχει ένα πτερύγιο στη ράχη , ένα θωρακικό χαμηλά και ένα το κοιλιακό αντικριστό με το ραχιαίο. Η ουρά του είναι διχαλωτή. Ζει σε ζεστές περιοχές, κοπαδιαστά και προτιμάει τον αφρό την Άνοιξη και το Καλοκαίρι. Το Χειμώνα αντίθετα, προτιμάει να μένει στο βυθό σε βάθος 100-200 μέτρα, γιατί εκεί οι θερμοκρασίες είναι πιο ήπιες. Τρέφεται με μικροσκοπικά μαλακόστρακα και με το γόνο άλλων ψαριών. Όταν ζεστάνει ο καιρός – για να αναπαραχθεί – πλησιάζει τις ακτές για ν’ αφήσει τα αυγά του, που επιπλέουν μαζί με το πλαγκτόν. Αυτή την περίοδο, μπορεί να δούμε κοπάδια γαύρων, που αποτελούνται από εκατομμύρια και μερικές φορές δισεκατομμύρια ψάρια.

Οι τρόποι μαγειρέματος του γαύρου είναι πάρα πολλοί, γίνεται τηγανητός, τηγανητός με σάλτσα ντομάτας, ψητός με λαδορίγανη στο φούρνο, πλακί και πλακί ριγανάτος, αχνιστός, ξιδάτος, ξιδάτος µε σκόρδο, μαρινάτος, με ντομάτα και λεμόνι, σκορδάτος κοκκινιστός με πράσινες γεμιστές ελιές, γαύρος σαγανάκι, στο φούρνο με φρέσκια τομάτα και σκόρδο, με σκορδαλιά, φουρνιστός με ζεστή πατατοσαλάτα, μαρινάτος με τσιτσίραβλα, τυλιχτός σε αμπελόφυλλα, λεμονάτος, στο φούρνο με σάλτσα μουστάρδας, γαύρος με κουρκούτι, ψητός με ντομάτα, γεμιστός, στον φούρνο με μάραθα, ντομάτα και γλιστρίδα, γαύρος στο φούρνο με σησάμι, ξηρούς καρπούς και μυρωδικά και τέλος παραδοσιακός παστός. Υπάρχουν ακόμα πολλές τοπικές νόστιμες συνταγές.